آموزش توالت

مرکز ساماندهی درمان و توانبخشی اختلات طیف اُتیسم Center for the Treatment of Autistic Disorders

تمامي والدين مشتاقند كه هر چه زودتر فرزندشان بتواند مستقلاً به توالت برود. يادگرفتن توالت يعني پايان يافتن پوشك بستن، راحت به مسافرت رفتن و … . از همه مهم تر با كنترل دفع، كودك به مرحله بالاتري از رشد اجتماعي مي رسد. اغلب كودكان، خصوصا کودکان با اختلال طیف اُتیسم، كه آموزش توالت ندارند، نمي توانند در بسياري از برنامه هاي اجتماعي شركت كنند.

نكته مهم اين است كه ما صبر كنيم تا كودك آماده اين آموزش شود. نبايد براي آموزش توالت عجله كرد. اگرچه مي شود يك كودك 24 ماهه را آموزش توالت داد ولي توصيه ما اين است كه اين كار انجام نشود. ممكن است اين كار باعث سردرگمي كودك و همچنين والدين شود. بسياري از كودكان به آرامي آماده اين آموزش خواهند شد. اگر شما كمي صبور باشيد آنها خود را از طريق مشاهدات طبيعي آماده مي كنند. براي يك كودك با اختلال اُتیسم كه درک زيادي از مشاهدات خود دريافت نمي داردبه  صبر و تحمل بيشتري از جانب شما نياز است تا او آماده اين كار شود.

– به كودك ياد بدهيد چگونه با آرامش درست در محل توالت بنشيند. پاهاي او را بايد به شكل 7 قرار بدهيد تا به راحتي بتواند توالت كند. پسرها و دخترها هر دو بايد با آموزش چگونه نشستن شروع كنند. اين كار براي عمل دفع و ادرار مهم است.

ميانگين سني براي كودكان عادی حدود 2 سال و 6 ماه است. طبعاً نبايد كسي زودتر از اين سن سعي در آموزش توالت به كودك بكند. موارد زير بايد قبل از شروع آموزش توالت در نظرگرفته شوند:

– كودك نه تنها از نظر سني بلكه از نظر رشدي نيز بايد آماده باشد. اين بدان معني است كه كودك بتواند به مدت 60 تا 90 دقيقه خود را نگاه داشته و احساس اينكه مثانه و يا روده هايش تحت فشار است را نداشته باشد. او همچنين بايد از خود علائمي نشان بدهد. معمولا يك كودك قبل از توالت كردن و يا بعد از آن به بزرگترها نگاه ميكندكه به آنها بفهماند چيزي او را ناراحت ميكند.

– كودك بايد به دستورات شما گوش دهد و اطاعت پذير باشد.

– كودك توانائي درآوردن لباس و شستن دستهاي خود را داشته باشد.

– كودك بتواند حدود 15 دقيقه بر روي محل مخصوص بنشيند. بنابراين اگر كودكي نتواند اين مدت را تحمل كند،

هنوز آماده اين آموزش نيست.

-خودتحريكي كودك نبايد با آموزش توالت تداخل داشته باشد زيرا تمركز او را از كاري كه بايد انجام دهد دور ميكند. اگر كودك به طور مداوم در حال خود تحريكي باشد بعيد است كه بتواند احساس نياز به توالت رفتن را بفهمد.

– در صورت وجود مشكلات رفتاري و رشدي اين آموزش سخت تر خواهد بود.

-اگر هدف نهايي، توالت كردن مستقل كودك است، او بايد قادر باشد به تنهائي محل توالت را پيدا كند و يا اينكه بتواند در ارتباط با ديگران نياز خود را بيان نمايد.

-به كساني كه در منزل توالت فرنگي دارند توصيه ميشود از صندلي مخصوص توالت  (پاتی) استفاده نكنند. در خاتمه دوره ي آموزش توالت كردن، كودك بايد بتواند از هر نوع توالتي استفاده كند.

– به كودك ياد بدهيد چگونه با آرامش درست در محل توالت بنشيند. پاهاي او را بايد به شكل 7 قرار بدهيد تا به راحتي بتواند توالت كند. پسرها و دخترها هر دو بايد با آموزش چگونه نشستن شروع كنند. اين كار براي عمل دفع و ادرار مهم است.

روش آموزش طبق برنامه، ساده ترين راه براي شروع آموزش توالت به كودكان با اختلال اُتیسم است. از آنجا كه شما در اين شيوه از نزديك مراقب توالت رفتن كودك هستيد زمينه هاي وابستگي كودك به شما فراهم ميشود مهذا، اين شيوه، روش كارآمدي براي آغاز آموزش توالت رفتن است. معمولا بعد از اين آموزش، بايد آموزش هاي ديگر و تكميلي داده شود تا در نهايت كودك به مهارت توالت رفتن مستقل دست يابد. هدف از اين برنامه اين است كه كودك ياد بگيرد در هنگام نشستن در توالت خود را تخليه كند و در ساير مواقع خود را نگه دارد. پيشنهاد مي كنيم براي شروع هر 90 دقيقه يكبار كودك را به توالت ببريد. اگر كودك تخليه نكرد براي بار دوم 60 دقيقه بعد او را به توالت ببريد. اگر كودك تخليه كرد دوباره زمان 90 دقيقه را رعايت كنيد. يكي از اشتباهات در اجراي اين برنامه، زود بردن كودك به توالت است (مثلا هر 30 دقيقه كودك را به توالت ببرند) زيرا در اين صورت توانايي نگاه داشتن ادرار يا مدفوع كه از اهداف اين برنامه است برآورده نخواهد شد. اگر به طور طبيعي كودك خود اقدام به رفتن به توالت كند نه تنها نبايد از آن جلوگيري كرد بلكه بايد او را تشويق نيز كرد. اشتباه است كه والدين كودك را فقط وقتي كه نياز به توالت دارد همراهي كنند. اين كار وابستگي كودك را به شخص ديگر زياد كرده و استقلال او را بيش از پيش به تاخير خواهد انداخت. مانند بسياري از مداخلات، اين برنامه نيز نياز به پشتكار و ايستادگي دارد. كودك به پشتكار شما براي تداوم اين برنامه نياز دارد. اگر شما برنامه را به طور مرتب انجام نداده و نكات آن را مراعات نكنيد آموزش كودك طولاني تر خواهد شد.

وقتي كه زمان تنظيم شده رسيد كودك را به توالت برده و او را به حالت توالت كردن بنشانيد. حدوداً هر سه دقيقه او را براي اينكه تحمل كرده و مي نشيند تشويق كنيد. شما ميتوانيد برايش آواز بخوانيد و يا براي او اسباب بازي برده و سرگرمش كنيد. البته كودك نبايد آنقدر در كارهاي جانبي مشغول شود كه كار اصلي كه همان توالت كردن است را فراموش كند. اگر كودك خود را تخليه كرد به وسيله مشوق او را به تكرار اين كار دلگرم كنيد. اگر بتوانيد مشوق هاي مخصوصي را فقط براي مواقع توالت تدارك ببينيد ميتوانيد بيشتر همكاري او را جلب كنيد. وقتي كه كودك تخليه كرد به او اجازه دهيد كه از توالت خارج شده و به كارهاي عادي خود برگردد. به ياد داشته باشيد كه بعد از 90 دقيقه او را دوباره به توالت ببريد. اگر او حدود 15 دقيقه بدون دفع نشست، كودك را از توالت خارج كرده و پس از 60 دقيقه او را برگردانيد.

در صورتي كه كودك خود را بيرون از توالت كثيف كرد، بدين ترتيب عمل كنيد: به او كمك كنيد تا خود را پاك كند. البته اين كار نبايد با عصبانيت و به حالت تنبيه باشد. فقط طوري عمل كنيد كه او علاوه بر بدست آوردن اين تجربه كمي هم از اين حالت نگران باشد. بعضي از كودكان ممكن است براي تميز كردن متكي به مشوق شوند كه اين كار بايد به مرور حذف شود. سپس چند بار از محل كثيف كردن تا توالت او را ببريد. سعي كنيد از نظر احساسي خود را كنترل كنيد و نااميد نشويد. كودك شما از اين اتفاقات نيز به اندازه برنامه يادگيري نكته خواهد آموخت. اگر مي بينيد كه كودك مكرراً خارج از برنامه ي زمانبندي در بيرون از توالت خود را كثيف كرد، بهتر است زمان هاي بين توالت بردن را كم كنيد. وقتي كه ديديد اين كار مؤثر است مي توانيد به مرور زمان را زيادتر كنيد. وقتي كه برنامه آموزش توالت را شروع كرديد كودك را ديگر پوشك نكنيد، مگر هنگام خواب شبانه و خواب نيمروز. حتي وقتي كه از خانه خارج ميشويد او را پوشك نكنيد زيرا با اين كار كودك گيج و سردرگم ميشود. همچنين اين كار موجب وقفه در برنامه آموزش توالت ميگردد و از ميزان بازدهي آن ميكاهد. البته ما ميدانيم كه تعويض مكرر لباس هاي خيس و كثيف سخت است ولي اين كار براي يك آموزش مؤثر و موفقيت آميز لازم است.

وقتي كه دفعات كثيف كردن اتفاقي كودك در طول روز به يكبار رسيد مي توانيد زمان بين توالت را افزايش دهيد. ما زمان 15 تا 30 دقيقه را پيشنهاد مي كنيم. هدف اصلي، رفتن مستقل كودك به توالت است كه اغلب با افزايش زمان بندي بين توالت شروع مي شود.

آموزش طبق برنامه توالت، پلي است براي رسيدن به توالت مستقل كودك. وقتي كه كودك به آموزش برنامه اي جواب دهد شما مي توانيد آموزش مستقل توالت را شروع كنيد. روش بسيار آسان است. در كنار افزايش زمان بندي توالت، به جاي اينكه كودك را در توالت بگذاريد او را در كنار در توالت قرار دهيد. قبلا لباسهاي او را بايد بيرون آورده باشيد. اگر كودك براي تخليهي خود به درون توالت رفت او را بسيار تشويق و تحسين كنيد. تقريبا هر 3 دقيقه به او مشوق بدهيد و او را براي اينكه به نشستن ادامه ميدهد تشويق كنيد و اگر اين كار را نكرد و خود را بيرون از توالت خراب كرد روش خراب كردن اتفاقي را دنبال كنيد.

دقت كنيد : شما نبايد كودك را وادار به رفتن درون توالت كنيد. حتي اگر كودك علي رغم تمايل به رفتن درون توالت، با شيطنت و لوس كردن خود به درون توالت نمي رود باز او را وادار نكنيد. زيرا با اين كار ممكن است كودك به كمك شما عادت كند و ديرتر به استقلال برسد. در اين روش صبور باشيد. به ياد داشته باشيد كه كودك از طريق خراب كردن تصادفي نيز قادر به فرا گيري مي باشد.

توصيه ديگر:

اگر كودك بيرون از توالت ادرار كرد او را وادار به رفتن به توالت نكنيد زيرا ممكن است به راهنمائي شما وابسته شود. در اين هنگام شما گيج خواهيد شد كه چه بكنيد! آيا شما به درستي او را براي توالت رفتن تشويق كرده ايد؟ آيا شما او را خوب تميز مي كنيد و آموزش را درست انجام داده ايد؟ به هر حال هر وقت كه اين كار اتفاق افتاد شما نيز دوباره روش را از سر بگيريد. يعني بجاي اينكه او را در كنار در توالت بگذاريد دوباره او را براي مدتي به درون توالت ببريد.

براي مراحل بعدي محل قرار دادن كودك را دورتر ببريد تا او مسافت بيشتري را براي رسيدن به توالت طي كند و همچنين مي توانيد يك تكه از لباسهاي او را در تن كودك باقي بگذاريد تا خود سعي كند قبل از توالت كردن آنرا بيرون بياورد. وقتي كه كودك به دور از توالت و با لباس كامل، كار خود را به درستي انجام دهد مي توان گفت كه او مستقل شده است.

در آخرين مرحله ی آموزش، شما ديگر كودك را به توالت نمي بريد. حالا انتخاب با اوست كه خشك بماند يا نه. بنابراين شما بايد سعي كنيد او را به خشك ماندن تشويق كنيد. براي اين منظور به طور مرتب شورت كودك را چك كنيد تا مطمئن شويد كه خشك است. بهتر است كه از كودك سؤال كنيد كه آيا خشك است يا نه. در ابتدا بايد اين چك هر 15دقيقه يكبار انجام شود. اگر او خشك بود او را به گرمي تشويق كنيد. مقدار مشوق براي اين كار بايد كم ياشد و مقدار بيشتر را براي وقتي كه او به توالت ميرود و تخليه مي كند نگاه داريد. اگر كودك به طور تصادفي خود را خراب كرد روش توالت اتفاقي را دنبال كنيد. به تدريج فاصله زماني چك كردن خشك بودن كودك را بيشتر كنيد. مثلا 30 دقيقه و سپس يك ساعت و … .البته مقدار مشوق را در حد معقول نگاه داريد.