ارتباط بین عفونت مادر و اتیسم

December 2022 (دی ماه 1401)

ارتباط بین عفونت مادر و اتیسم      

بر اساس مطالعات متعدد در دو دهه گذشته، احتمال داشتن فرزند مبتلا به اختلال طیف اتیسم در مادران بارداری که دچار عفونت شدید می شوند، اندکی افزایش یافته است. با این حال، بسیاری از افرادی که در دوران بارداری دچار عفونت و بیماری می شوند در اکثر موارد، فرزند آنها مبتلا به اتیسم نمیگردند.

هنوز مشخص نیست که آیا عفونت مادر واقعاً در بروز اوتیسم در کودک مؤثر است یا به دلایلی عفونت، بیشتر در بین مادران باردار کودکان مبتلا به اتیسم رخ می دهد.

چه شواهدی دال بر ارتباط اتیسم با عفونت در دوران بارداری وجود دارد.

پس از شیوع سرخجه در ایالات متحده در اواسط دهه ۱۹۶۰ اپیدمیولوژیست ها افزایش نرخ بروز اختلال طیف اتیسم را در میان کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری به این ویروس مبتلا شده بودند را گزارش کردند. از آن زمان، مطالعات اپیدمیولوژیک متعددی اختلال طیف اتیسم را با ابتلا مادر با عفونت آنفولانزا و سایر عوامل بیماری‌زا مرتبط دانسته‌اند.

بر اساس مطالعه ای که در سطحی وسیع در سال 2014 انجام شد، بستری شدن در بیمارستان به دلیل عفونت در دوران بارداری، ممکن است امکان داشتن کودک مبتلا به اتیسم را تا ۳۷ درصد افزایش دهد. با این حال، افزایش کلی در احتمال بروز اتیسم بسیار اندک بوده و از یک درصد به ۳/۱ درصد افزایش مییابد.

دکترChristopher Coe ، استاد بازنشسته روانشناسی در دانشگاه ویسکانسین، اظهار میدارد: بسیاری از عوامل بالقوه مخدوش کننده نظیر ژنتیک والدین، نحوه تغذیه، مواجهه با عوامل محیطی، سن والدین و وزن مادر در دوران بارداری که با اتیسم نیز مرتبط هستند، تفسیر یافته های اپیدمیولوژیک را پیچیده می کنند.

معهذا تحقیقات آزمایشگاهی از ارتباط آشکار بین عفونت قبل از تولد و اختلال طیف اتیسم حمایت می کنند. به عنوان مثال، مطالعه ای در سال ۲۰۲۱ نشان داد که قرار دادن موش‌های باردار در معرض مولکول‌های یک انگل معمولی، پاسخ ایمنی گسترده‌ای را در موش های باردار فعال می‌کند که متعاقبا نوزادان آنها رفتارهایی شبیه به اتیسم و علایم اتیسم همراه با تغییر در سطوح سلول‌های ایمنی را نشان میدهند.

قرار گرفتن در معرض ترکیباتی که شبیه ویروس ها یا باکتری ها هستند نتایج مشابهی را در مدل های حیوانات آزمایشگاهی به همراه داشته است.

دکتر Coe اظهار میدارد با این حال، مطالعات روی موش های آزمایشگاهی به دلیل ایجاد عفونت های شدیدتر یا دستکاری های آزمایشگاهی که باعث ایجاد واکنش های التهابی شدیدتر درموش های باردار می شود، میتواند به احتمال زیاد، اثرات بیشتری بر روی جنین داشته و اثراتی که پس از تولد در نوزاد در حال رشد مشاهده میگردد، بیشتر و شدیدتر است.

چگونه عفونت های دوران بارداری ممکن است در بروز اختلال طیف اتیسم مؤثر باشند؟

مطالعات در حیوانات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که عفونت‌ تولید مولکول‌های معروف به سیتوکین‌ها مانند اینترلوکی 6 و 17 IL-6)  و (IL-17 را القا می‌کند که می‌توانند باعث التهاب گشته و ممکن است بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارند.

دکتر Melissa Bauman، استاد روانپزشکی و علوم رفتاری در دانشگاه دیویس کالیفرنیا، اظهار میدارد:”سیتوکین‌های التهابی، ممکن است همراه با سایر عوامل ژنتیکی و محیطی در جهت افزایش احتمال ابتلا به اختلال طیف اتیسم و سایر بیماری‌های رشدی عصبی عمل کنند.”

به عنوان مثال، مطالعه ای در سال 2022 نشان داد که انواع ژنتیکی که به نظر میرسد سطح IL-6 را افزایش می‌دهند، با تغییرات در حجم یا ضخامت مناطق مغزی همراه با اختلال طیف اتیسم مرتبط هستند. وجود آنتی بادی در فرد باردار نیز ممکن است رشد مغز جنین را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه آنتی‌بادی‌های مادر معمولاً از جنین ‌در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند، اما گاهی اوقات این آنتی بادی ها می‌توانند پروتئین‌های بافتی جنین را با مهاجمان خارجی اشتباه گرفته و بر علیه آنها واکنش نشان دهند.

مطالعات نشان می‌دهند که این اتوآنتی‌بادی‌ها می‌توانند از جفت عبور کرده و به سلولهای عصبی یا نورون‌های در حال رشد در جنین موش‌های آزمایشگاهی متصل شوند و با صدمه ای که ایجاد میکنند، در نتیجه برخی از علایم اتیسم، مانند رفتارهای تکراری و اختلال در ارتباط را در نوزادان موش ایجاد کنند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۳ نشان می دهد که حدود ۱۰ درصد از زنان دارای کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم دارای اتوآنتی بادی های واکنش دهنده با بافت مغز در خون خود هستند.

در یک مطالعه که در سال 2019 بر روی موش ها انجام شد، مشخص شد که قرار گرفتن در معرض عفونت قبل از تولد ممکن است فعالیت بسیاری از ژن های مرتبط با اتیسم را تغییر دهد و باعث ایجاد تغییراتی در آناتومی مغز شود. این تحقیق نشان داد که یک ماده شیمیایی تقلید کننده عفونت آنفولانزا باعث کاهش فعالیت ژن مرتبط با تولید سلول‌های جدید مغزی می‌شود و به موازات آن، فعالیت ژن‌های مرتبط با بلوغ نورون‌ها را افزایش می‌دهد.

پاسخ ایمنی موش باردار به عفونت می تواند سلول های ایمنی در مغز جنین موش را تغییر دهد. این سلول های ایمنی یا همان میکروگلیا، اتصالات بین نورون ها را شکل می دهند و تغییر در آنها ممکن است به رفتارهای اتیسم مانند در نوزادان موش منجر شود.

علاوه بر تأثیر بالقوه بر رشد مغز، عفونت های دوران بارداری چه اثرات دیگری ممکن است داشته باشند؟

عفونت با ایجاد واکنش های ایمنی در موش‌های باردار علاوه بر اینکه می‌توانند منجر به نوزادانی با ویژگی‌های مشابه اتیسم شوند که با افزایش حساسیت نسبت به مخاط دستگاه گوارش میتواند منجر به بروز التهاب روده نیز گردد. این یافته خود میتواند دلیل اینکه چرا بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم مشکلات گوارشی دارند را توضیح دهد.

ژنتیک یک فرد باردار چه نقشی در اثرات عفونت می تواند، داشته باشد؟

تاثیر ژنتیک در اثرات عفونت کاملا مشخص نیست، اما بر اساس مطالعه ای که در سال 2022  بر روی خانواده های نروژی انجام شد، ژن هایی که با اتیسم، اختلال کمبود توجه-بیش فعالی (ADHD) و اسکیزوفرنی مرتبط هستند ممکن است در تأثیر عوامل محیطی (از جمله عفونت ها) پیش از تولد مرتبط با این اختلالات نقش داشته باشند.

مطالعه‌ای در سوئد در سال 2022 نشان داد که عفونت در دوران بارداری ممکن است با داشتن فرزند مبتلا به اتیسم مرتبط باشد، زیرا مادران کودکان مبتلا به اتیسم به دلایلی مستعد ابتلا به عفونت هستند. دکتر Charis Eng، رئیس مؤسسه پزشکی ژنومیک کلینیک کلیولند در ایالت اوهایو اظهار میدارد: “این مطالعه، بر روی افرادی متمرکز شده بود که عفونت‌ دوران بارداری را به اندازه‌ای شدید تجربه کرده‌اند که نیاز به مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی تخصصی داشته اند و نشان می‌دهد که ارتباط عفونت با این طیف اختلال، کمتر از آنچه قبلا تصور می‌شد، است.”

آیا نتایج جدید وجود ارتباط بین اتیسم و عفونت را رد میکند؟

محققان در مطالعه ای که در سال 2022 درکشور سوئد انجام دادند، بر اساس نتایج بدست آمده احتمال ارتباط اتیسم و عفونت دوران بارداری را رد نمی‌کنند زیرا تمرکز آنها بر روی عفونت های شدید بوده که نیاز به درمان تخصصی داشتند و تمامی موارد عفونت ها در این دوران نظیر عفونت‌های نسبتاً خفیف که نیازی به مراقبت‌های بهداشتی تخصصی نداشتند را مورد تجزیه و  تحلیل قرار ندادند و از طرفی هم زنان یا کودکانی که دارای استعداد ژنتیکی جهت بروز اتیسم هستند نیز ممکن است با مکانیسم های متفاوتی نسبت به آنهایی که چنین استعدادی ندارند به عفونت‌های دوران بارداری واکنش نشان دهند.

دکترBrian Lee ، دانشیار اپیدمیولوژی و آمار زیستی در دانشگاه Drexel فیلادلفیا در ایالت پنسیلوانیا و یکی از محققان مطالعه سال 2022 در سوئد، اظهار میدارد: “ما معمولا تمایل به ارزیابی‌های ساده و صریح از علت و معلول داریم. به عنوان مثال، عنوان میشود که سیگار باعث سرطان ریه می گردد اما این تمام ماجرا نیست، زیرا بسیاری از افراد سیگاری هستند که در نهایت به سرطان ریه مبتلا نمی شوند. به همین ترتیب، من فکر نمی‌کنم مطالعه ما ارتباط عفونت مادر و اختلال طیف اتیسم را رد کند. بلکه نشان میدهد که ژنتیک به نحوی در آن نقش دارد.”

آیا زمان بروز عفونت در بارداری اهمیت دارد؟

بررسی بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان می دهد که زمان بروز عفونت در دوران بارداری می تواند به طور قابل توجهی بر  اثرات آن تأثیر بگذارد. دکتر Bauman  اظهار میدارد: “مراحل دقیقا تنظیم شده رشد مغز در جنین ممکن است زمان های خاصی از آسیب‌پذیری را داشته باشد.”

به طور مشابه، متاآنالیزی در سال ۲۰۱۶ از  مجموع ۱۵ مطالعه نشان داد که بیماری و عفونت در سه ماهه دوم یا سوم بارداری ممکن است احتمال ابتلا به اختلال طیف اتیسم را ۱۳ الی ۱۴ درصد افزایش دهد و به نظر نمی رسد عفونت در سه ماهه اول بارداری تأثیر قابل توجه در بروز آن داشته باشد.

آیا شدت عفونت مهم است؟

مطالعه‌ی سال 2020 نشان داد که موش‌های باردار با واکنش‌های ایمنی با مقیاس متوسط نسبت به عفونت‌ها، معمولاً دارای

نوزادانی با شدیدترین مشکلات رفتاری هستند. دکتر Bauman اظهار میدارد: ” نتایج این مطالعه این احتمال را افزایش

می‌دهد که پاسخ‌های ایمنی قوی‌تر از طریق مکانیسم‌های ناشناخته در بروز اختلالات روانپزشکی نقش داشته باشد.”

وی اضافه مینماید :”ما هنوز در درک نقش محیط داخل رحمی در شکل‌دهی تفاوت‌های فردی در رشد مغز، رفتار فردی و در صورتی که چنین نقشی نیز وجود داشته باشد چه ارتباطی با اختلالات عصبی رشدی دارد، در ابتدایی‌ترین مراحل هستیم.”

تاثیر همه‌گیری COVID-19  در  افزایش شیوع

دانشمندان در حال بررسی و مطالعه احتمال تاثیر عفونت با COVID-19 هستند. دکتر Coe اظهار میدارد : “اگر خانمی قصد بچه دارشدن دارد ، باید از واکسن های موجود و ایمن جهت پیشگیری از این عفونت استفاده نماید و اگر فردی نگران تزریق واکسن  COVID-19در دوران بارداری است، بهتر است قبل از حاملگی، ایمن سازی و واکسیناسیون انجام شود، هرچند مطالعات نشان می‌دهد که واکسن‌های مدرنا و فایزر در دوران بارداری بی‌خطر هستند.”

اگرچه عفونت COVID-19 در دوران بارداری ثابت نشده است که در رشد مغز جنین موثر باشد، اما در صورتی که خانم باردار واکسینه نشده دچار این بیمای، در حدی شود که نیاز به بستری در ICU و ونتیلاتور داشته باشد، بدیهی است که اثرات نامطلوبی را بر وی و کودکش به همراه خواهد داشت.

از طرفی عفونت COVID-19 شدید با افزایش خطر عوارض بارداری از جمله زایمان زودرس همراه است که به نوبه خود با احتمال بیشتر بروز اختلالات طیف اتیسم در کودک مرتبط است.

والدین تا چه حد باید در مورد اثرات احتمالی عفونت در دوران بارداری نگران باشند؟

دکتر  Baumanاظهار میدارد: “به نظر می رسد اکثر قریب به اتفاق موارد حاملگی ها در برابر تأثیرات مخرب عفونت در مادر و پاسخ ایمنی متعاقب آن مقاومت می کنند. وی می افزاید: “با این حال، در زیر مجموعه ای از زنان، قرار گرفتن در معرض عفونت به نظر می رسد خطر تغییر رشد جنین را افزایش دهد. برای ارائه دستورالعمل‌های مبتنی بر شواهد، جهت مدیریت عفونت در دوران بارداری، بایستی درک بهتری در ارتباط با اینکه کدام موارد از بارداری‌ها بیشتر آسیب‌پذیر هستند، کسب نماییم.”

دکترLee  اظهارمیدارد: “در نهایت، بررسی هرگونه ارتباط بین عفونت مادر و اتیسم مهم است زیرا عفونت قابل کنترل میباشد و اگر بتوانیم عوامل عفونی خاصی را که منجر به رشد عصبی نامطلوب میشوند را شناسایی کنیم به عنوان مثال، عفونت سرخجه در مادر بدنبال آن ممکن است بتوانیم در موارد عفونتهای خاص با بکارگیری موارد پیشگیری و یا درمان به موقع جهت کاهش اثرات نامطلوب و ایجاد خطر جهت جنین، مداخله نماییم و بدین ترتیب در این موارد با پیشگیری از بروز اختلال طیف اتیسم از هزینه های آتی و درمان اتیسم اجتناب نماییم. “

منبع

مترجم: دکتر حائری

Cite this article: https://doi.org/10.53053/MKEO2576