January 2020 (دی ماه 1399 )
ارتباط سن والدین با اتیسم
بر اساس مطالعات متعددی که در دهه گذشته منتشر شده اند، مردان و زنان مسن، بیشتر از جوانان، دارای فرزند مبتلا به اوتیسم هستند. به خصوص این موضوع در مورد پدران صدق مینماید و تأثیر سن والد پدر یکی از ثابت ترین یافته ها در اپیدمیولوژی اختلال طیف اتیسم است.
ارتباط بین سن مادر و اختلال طیف اتیسم پیچیده‌تر میباشد. بر اساس برخی مطالعات، به نظر میرسد در زنان، احتمال داشتن فرزند مبتلا به اتیسم چه زمانیکه دارای سن بالا هستند و چه بسیار جوان‌تر از حد معمول، وجود دارد. معهذا خطر بروز اتیسم در فرزند مادران با سن پایین و بسیار جوان در مقایسه با مادران با سن بالا بیشتر است. با این حال، مشخص کردن اینکه چرا سن هر یک از والدین بر خطر ابتلا به اتیسم تأثیر می‌گذارد، امری دشوار است.
احتمال فرزند مبتلا به اتیسم در مردان مسن تر بیشتر است
اپیدمیولوژیست ها داده های جمع آوری شده از تعداد زیادی از خانواده ها را بررسی و محاسبه کرده اند که مردان در سنین مختلف، چه میزان در خطر داشتن فرزند مبتلا به اختلال طیف اتیسم هستند. مطالعه ای که در این مورد در سال 2006 منتشر شد، از سوابق پزشکی 132000 نوجوان استفاده کرده و نشان میدهد که احتمال داشتن فرزند مبتلا به اتیسم در مردان 30 ساله، 6/1 برابر بیشتر از مردان زیر 30 سال است در حالی که احتمال آن در مردان در 40 سالگی افزایش 6 برابری نشان می دهد.
دانشمندان تجزیه و تحلیل های مشابهی از داده های مربوط به کودکان متولد شده در کالیفرنیا، دانمارک و سوئد و همچنین مجموعه داده های بین المللی بر روی 7/5 میلیون کودک انجام داده اند که تقریباً تمام این تحقیقات افزایش شیوع اتیسم را در بین فرزندان پدران مسن نشان داده اند.
احتمال پدر فرزند مبتلا به اتیسم شدن در مردان از چه سنی افزایش می یابد؟
محدوده سنی و سن مردان در مطالعات مختلف متفاوت است و به همین دلیل مقایسه نتایج آنها دشوار میگردد. به طور کلی، یافته‌ها نشان میدهد که شانس داشتن فرزند مبتلا به اتیسم بطور پیوسته در طول زمان افزایش می‌یابد نه اینکه پس از یک سن خاص به طور ناگهانی احتمال بروز آن افزایش یابد.
افزایش احتمال بروز چه میزان است
نتایج مطالعات بین 5 تا 400 درصد متغیر است. مطالعه ای در سال 2017 بر اساس توالی یابی کل ژنوم بروی تقریباً 5000 نفر نشان می دهد که پدران در اواسط دهه 40 زندگی خود 5 تا 10 درصد بیشتر از پدران 20 ساله احتمال دارد صاحب فرزند مبتلا به اتیسم شوند.
اما مطالعه دیگری در سطح بزرگتر در سال 2014 بر اساس سوابق پزشکی در کشور سوئد نشان داد که احتمال ابتلا به اتیسم در میان کودکانی که هنگام تولد، پدران بالای 45 سال داشته اند، حدود 75 درصد بیشتر از کودکان متولد شده از پدرانی که در اوایل دهه 20 زندگی‌شان هستند و تجزیه و تحلیل داده های در کشورسوئد در سال 2010 نیز نشان داد که احتمال داشتن فرزند مبتلا به اختلال طیف اتیسم در مردان بالای 55 سال، چهار برابر بیشتر از مردان زیر 30 سال است.
با این حال، شانس مطلق داشتن فرزند مبتلا به اتیسم حتی برای مسن ترین والدین به نظر کم است. محققان در مطالعه سال 2017 محاسبه کردند که حدود 5/1 درصد از کودکان متولد شده از والدین در 20 سالگی به اتیسم مبتلا خواهند شد، در حالی که این رقم در حدود 58/1 درصد از کودکان متولد شده از والدین در 40 سالگی است.
چرا مردان مسن احتمال بیشتری برای داشتن فرزندان مبتلا به اتیسم دارند؟
مهم ترین فرضیه این است که اسپرم مردان مسن‌تر جهش‌های خود به خودی یا de novo بسیاری را در خود انباشته کرده اند که به فرزندان خود منتقل می‌نمایند. از آنجا که اسپرم بیش از تخمک تقسیم می شود، بنابراین هر تقسیم، خود فرصتی جهت بروز جهش را ایجاد می نماید که با افزایش سن فرد این جهش ها در اسپرم انباشته میگردند.
از طرف دیگر مطالعه ای در ایسلند نشان داد که جهش‌های خود به خود یا de novo در مردان سریعتر از زنان تجمع می‌یابند. مطالعه دیگری در همان کشور نشان داد که با افزایش هر سال به سن یک مرد به طور متوسط دو مورد بیشتر از جهش ها را وی به فرزند خود منتقل مینماید.
مطالعات بروی موش های آزمایشگاهی تأیید می نماید که نوزاد موش های نر مسن دارای تعداد نسبتاً زیادی جهش هستند و این فرضیه با این مشاهدات مطابقت دارد که کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم که در هنگام تولد پدر مسن تری در مقایسه با خواهران و برادرانش دارد، تنها فرزند مبتلا به اتیسم در آن خانواده هست.
معهذا، به نظر میرسد عوامل دیگری نیز باید در این مورد نقش داشته باشند. مدل‌های آماری و ریاضی وراثت اتیسم نشان داده‌اند که جهش‌های خود به خودی یا de novo حدود 20 درصد از افزایش احتمال ابتلا به اتیسم را در میان فرزندان پدران با سن بالا را شامل میگردد.
چه موارد دیگری می توانند این الگوها را توضیح دهند؟
این مورد ممکن است مرتبط با عوامل دیگری علاوه بر جهش های خود به خودی نیز باشد، مردانی که احتمالاً پدر فرزند مبتلا به اختلال طیف اتیسم هستند ممکن است نسبتاً دیر صاحب فرزند شوند و علت آن احتمالا این است که این مردان دارای ویژگی های اتیسمی میباشند که توانایی آنها را برای یافتن شریک زندگی به تاخیر می اندازد.
تغییرات ایجاد شده در برچسب های شیمیایی بر روی DNA اسپرم مردان با افزایش سن فرد نیز می تواند در این مورد نقش داشته باشد. این فرضیه با مطالعات اپیدمیولوژیکی مطابقت داشته و نشان میدهد سن پدربزرگ در زمان تولد پدر میتواند بر احتمال ابتلای نوه‌های وی به اختلال طیف اتیسم تأثیر بگذارد و مطالعات نشان داده اند که افزایش سن، برچسب‌های شیمیایی روی اسپرم موش‌های آزمایشگاهی را تغییر میدهد. اما این فرضیه در حال حاضر مورد بحث بوده و هیچ مدرکی که کاملا در ارتباط مستقیم مبنی بر اینکه این برچسب ها در بین نسل ها در افراد منتقل می شوند، وجود ندارد. مضاف بر این، مطالعات به عوامل دیگری نیز اشاره کرده‌اند، از جمله افزایش احتمال بروز بیماری‌های خودایمنی در پدرانی که مسن‌تر هستند.
سن مادر چه تاثیری بر احتمال داشتن فرزند مبتلا به اوتیسم دارد؟
بطور کلی، محققان مطالعات کمتری در مورد تاثیر سن مادران و اتیسم انجام داده‌اند و نتایج این مطالعات، در مورد تاثیر سن مادران آنچنان که در مورد تاثیر سن پدران روشن است، واضح نیست. از طرفی تشخیص اثرات سن مادر نیز در مطالعات اپیدمیولوژیک دشوارتر است زیرا، زنان در محدوده سنی محدودتری نسبت به مردان صاحب فرزند میشوند.
برخی از مطالعات نشان داده اند که احتمال زنان برای داشتن فرزند با علایم اتیسم نیز با افزایش سن به طور پیوسته افزایش می یابد. اگرچه تعداد جهش‌های خود بخودی de novo در سلول‌های تخمک با افزایش سن افزایش می‌یابد، اما میزان آن در مقایسه با اسپرم بسیار کمتر میباشد و جالب است که یک تجزیه و تحلیل جامع نشان داده است که برای یک زن بالای 35 سال، شانس داشتن فرزند مبتلا به اتیسم کمتر از زنان بسیار جوان با سن پایین و نوجوان است.
این مطالعه همچنین نشان داد که احتمال داشتن فرزند مبتلا به اتیسم در زنان زیر 25 سال بیشتر از زنان با سن بالا است. این یافته در چندین مطالعه دیگر نیز تایید گشته که همگی گزارش نمودند که در مادران نوجوان، احتمال داشتن فرزند مبتلا به اتیسم افزایش نشان میدهد.
بطور کلی بررسی ارتباط بین سن والدین و اتیسم، میتواند سرنخ‌هایی از بیولوژی زیربنای این اختلال را ارائه دهدکه در پیشگیری، تشخیص زودرس و درمان اتیسم میتواند کمک کننده باشد.
مترجم: دکتر هایده حائری
منبع:
Cite this article: https://doi.org/10.53053/FQNS6772
